خودزیستی درباره‌ی «اصیل زیستن» است. درباره‌ی «خود بودن» و ذات یکتای خود را زندگی کردن.

 

 


تازگی‌ها به ذخیره کردن یادداشت برای روز مبادا می‌اندیشم، روزی که شاید نتوانم یادداشت تازه‌ای بنویسم، حداقل چیزی ته انبار داشته باشم که به وقت ضرورت بی‌یادداشت نمانم. مغزم می‌‌گوید همین یک دغدغه را کم داشتی، اما من از این دغدغه‌مندی ناراحت نیستم، یک درد شیرین است، مثل درد جای آمپول که خودت تمایل داری دستکاری‌اش کنی.

آدم سایت‌دار مثل آدم سفره‌دار است؛ همیشه به قدر وُسع چیزی هست که سر سفره بگذاری و پیش مهمان‌ها آبروداری کنی. سفره‌‌ای که هر شب باز است نمی‌تواند هفت‌رنگ باشد یا با بوقلمون و بره‌ی بریان پذیرایی کند، باید مهمان را در حکم صاحب‌خانه بدانی که بتوانی نان و پنیر را بی‌خجالت سر سفره بگذاری و نگران حرف‌وحدیث‌ها نباشی.

می‌شود چند شیشه مربا درست کرد و گوشه‌ی انبار نگه داشت تا اگر چیز بهتری نبود با نان و مربا پذیرایی کنی. اینجا ننوشتن مساوی است با خالی ماندن سفره و هیچ‌کس نمی‌خواهد مهان‌ها گرسنه از پای سفره‌اش بلند شوند؛ پس باید نوشت، حتی در حد یک نیمرو.

الهی شکرت…

در دوره‌ای از زندگی باید انگلیسی‌ام را تقویت می‌کردم، طبق معمول به معلم خصوصی روی آوردم (کلن زیاد حوصله‌ام به کارهای عمومی نمی‌گیرد، می‌خواهم زود بروم سر اصل مطلب، یا شاید هم می‌خواهم توجه را معطوفِ خودم بدانم). معلمم را از چندین سال قبل در کلاس‌های عمومی می‌شناختم، هم‌سن خودم بود اما طوری در کارش استاد بود که هنوز نظیرش را در این حوزه ندیده‌ام.

او که رشد حلزون‌وار مرا در طی چند سال دیده بود این بار با حیرت از علت پیشرفتم سوال کرد. گفتم همکارانم خارجی‌آدم هستند و این توفیق اجباری سبب شده است تکانی به خودم بدهم.

دومین جلسه‌ی کلاس به او گفتم بیا هدفی را که به خاطرش به اینجا آمده‌ام آنقدرها هم جدی نگیریم و به جاده‌ای دلگشا‌تر بزنیم که همانا جاده‌ی ناسزا و دشنام است. برگه‌ای جلویش گذاشتم و گفتم هر چه فحش بلدی بنویس. انگار که به بانک زده باشی و بگویی هر چه پول داری بریز در این ساک.

او هم که کلن اهل جاده‌های دلگشا بود مقاومت نکرد و برگه را پشت و رو پر کرد و چند برگه‌ی دیگر را هم به آن افزود و جلسات بعدی را هم کم و بیش پیچاند و من ماندم و چند برگه دشنام و گزارشی که باید به شرکت از روند پیشرفتم می‌دادم که الحق هم گزارش‌کردنی بود.

به خودم دلداری می‌دادم که آمدیم و پایمان به مملکت غریب باز شد و یک نفر بی‌هوا فحشمان داد، نباید بلد باشیم یک فاک یا فاکینگ ناقابل نثارش کنیم؟ پس شروع کردم به تمرین فحش‌ورزی در قالب سناریوهای مختلف.

حالا که نگاه می‌کنم می‌بینم سرمایه‌گذاری بدی هم نبود، چون آن کار و آن همکارها رفتند اما من هنوز چندتایی فحش بلدم که با آنها گلیمم را از وسط دعوا بیرون بکشم. حالا فقط یک مشکل کوچک وجود دارد؛ اینکه چگونه یک دعوا در مملکت غریب جور کنیم که مهارت‌های فاخرمان بلااستفاده نمانند؟

الهی شکرت…

تو برایم زعفرانی؛ با احتیاط می‌سابمت و نمی‌گذارم هیچ ذره‌ای حرام شود، بعد کمی از تو را با نوک قاشق برمی‌دارم و چای زندگی‌ام را زعفرانی می‌کنم، یا وقتی غذای زندگی‌ام پخت قدری از تو را می‌افزایم تا عطر و طعمش را زعفرانی کنی.

زردچوبه نیستی که بی‌هوا قاشق را پر کنم و تو را خرج پیازِ زندگی‌ام کنم، به دنبال رنگ زرد که نیستم، خودم را هم که نمی‌خواهم گول بزنم که بگویم همین‌که زرد شد خوب است، به دنبال خاصیت هم نیستم حتی… من به دنبال توأم.

اما دیگر دلم می‌خواهد ناپرهیزیِ زعفرانی کنم؛ دیگر اندکی از تو راضی‌ام نمی‌کند،‌ زیاد می‌خواهمت، می‌خواهم زعفران را ولخرجانه صرف زندگی‌ام کنم، زندگیِ بی‌زعفران یا کم‌زعفران را دیگر نمی‌خواهم، نگهت دارم برای کی؟ برای کجا؟ دیگر نمی‌خواهم بترسم از اینکه برای فردای زندگی‌ام نداشته باشمت، نمی‌خواهم محتاط و دست‌به‌عصا باشم در افزودنت به زندگی‌ام.

می‌خواهم قاشق را بی‌محابا پر کنم از تو، بگذار همه فکر کنند گنج پیدا کرده‌ام یا دزدی کرده‌ام که اینطور اسراف‌کار شده‌ام، بگذار بگویند که این بریزو‌بپاش‌ها را نمی‌شود از راه حلال کرد، بگذار زیاد بودنت حرام‌خواری زندگی‌ام باشد. این حرام را تو بر من می‌بخشی که تو بخشنده‌ترینی.

الهی شکرت…

تو را عطشِ رسیدن از رسیدن انداخته است و کال افتاده‌ای بر زمین؛ دیگر نمی‌شود تو را به درخت بازگرداند، هیچ چسبی نمی‌تواند اتصال از میان رفته را دوباره برقرار نماید.

آدمیزاد شبیه یک کابل نیست که اگر از جایی بریده شد بتوان رشته‌ها را لخت کرد و با یک چسب دوباره جریان را به راه انداخت. انسان میوه‌‌ای‌ست که اگر از درخت جدا شود دیگر نمی‌توان آن را به درخت بازگرداند، رشدِ متوقف شده ادامه نخواهد یافت.

به همین سبب است که آدمیزاد از هیچ چیز به قدر شتاب‌زدگی آسیب نمی‌بیند. هر جا که پای دست‌پاچگی و تعجیل به میان می‌آید می‌توان رد آسیب را در آنجا شاهد بود؛ از شتاب‌زدگی در رانندگی گرفته تا غذا خوردن، حرف زدن، رابطه‌ یا کسب‌و‌کاری را پیش بردن.

عطشِ رسیدن انسان را نرسیده از درخت جدا می‌کند و میوه‌ی کال همانقدر بی‌ارزش است که میوه‌ی له شده.

الهی شکرت…

چند سال قبل یک سناریوی آبکی برای داستانی عاشقانه در ذهن داشتم که بارها مرورش کرده بودم و هر بار جزئیاتی را به آن افزوده بودم، این روزها متوجه شده‌ام که به طرز عجیبی آن سناریو تبدیل به یک سریال آبکی شده است و دارد پخش می‌شود.

جل‌الخالق…. دیگر آدمیزاد در تخیلاتش هم امنیت ندارد، به آنجا هم نقْب می‌زنند و یک چیزی را برمی‌دارند.

اما این نشان می‌دهد که وقتی دانه‌ای در درون کاشته شده و نگهداری می‌شود حتمن رشد می‌کند و به ثمر می‌نشیند، حالا به هر طریقی که باشد. همین.

الهی شکرت…

برق رفته.

– تو چی آب جوش بیاریم؟
– کتری.
– مگه هنوز کتری هست؟

کتری را پیدا می‌کنم.

– اجاق گاز با چی روشن میشه؟
– سنگ چخماق… کبریت یا فندک نداری؟
– مگه هنوز کبریت هست؟

گازِ فندک تمام شده است، می‌گردم، کبریت را پیدا می‌کنم.

– خیلی تاریک شده، چی کار کنیم؟
– شمع.
– مگه هنوز شمع هست؟

شمع روشن می‌کنم.

– شوفاژها خاموش شدن، خیلی سرد شده.
– پتو که دیگه هست، یا اونم نمی‌دونی چیه؟ لعنتی فقط برق رفته، تا همین ده سال پیش داشتیم حوالی پارینه سنگی زندگی می‌کردیم، حالا واسه ما گوزِ شور میای که بگی زندگیت به تسلا و ادیسون گره خورده؟

(فقط مغز من انقدر بی‌اعصاب است یا همه‌ی مغزها همین‌طورند؟)

الهی شکرت…

این همه درد ریخت‌و‌پاش شده‌اند روی فرش دلم. هزار بار گفته‌ام انقدر ریخت‌و‌پاش نکنید، حداقل کارتان که تمام شد همه چیز را جمع کنید، من چقدر دست و کمر دارم برای جمع کردن… درد هم که سبک نیست که راحت خم شوی و برش داری، سفت و سِقِر و سنگین است، یکیش کافی است تا دیسک کمرت بیرون بزند چه رسد به این همه. لابد باز می‌خواهید بگویید غر می‌زنم، غر زدن هم دارد به خدا، شما به جای من، ببینم یک روز می‌توانید از پس این همه ریخت‌و‌پاش بربیایید.‌. حالا شادی باشد سبک است، پرِ جارو به گوشه‌اش که گیر کند بلند می‌شود به هوا، درد اما مثل پنجولِ گربه در پرز فرش گیر می‌افتد، باید زانو بزنی روی زمین و با هزار مکافات یکی‌یکی برشان داری. خدا را خوش می‌آید که من هی جمع کنم و شما هی بریزید؟ دیگر بزرگ شده‌اید، اصلن بروید در حیاط ریخت‌و‌پاش کنید، با این فرش کاری نداشته باشید، این یادگار مادرم است.

الهی شکرت…

فکر می‌کنم «حاشیه» جای خوش آب‌و‌هوایی باشد چون آدمیزاد خیلی علاقه دارد به حاشیه برود. صحبت از هر جایی که شروع شود همیشه سر از حاشیه درمی‌آورد، بعضی‌ها که در همان حاشیه زیرانداز می‌اندازند و چادر می‌زنند و بساط کباب را پهن می‌کنند، طوریکه دیگر امیدی به برگشتنشان نیست.

من هم مشکلی با حاشیه ندارم، اصلن برویم حاشیه خانه‌ای بگیریم و عمری را همان‌جا سر کنیم. اما رفت‌و‌آمد میان حاشیه و متن را من یکی تاب نمی‌آورم. انگار که برای رفتن به جایی از میان بازار رد شوی، آنقدر جلوی این مغازه و آن مغازه می‌ایستی که تا شب هم نمی‌رسی.

بگذار این حرف لعنتی را که به یک قصدی شروع کرده‌ایم تمام کنیم بعد هر چقدر خواستی می‌رویم حاشیه و صفا می‌کنیم.

الهی شکرت…

فیلم و سریال‌های قدیمی ایرانی پیام‌های اخلاقی را مثل تُف به صورت آدم پرتاب می‌کنند؛ در این حد که بنی‌آدم اعضای فلانند و اگر یکی دردش بیاید بقیه فیسار می‌شوند و این بیت را با چنان سوز و گدازی می‌گویند که انگار اولین بار است به گوش مخاطب می‌رسد و حالا او از هیبت این پدیده باید قامت ببندد به نماز آیات.

در فیلم و سریال‌های جدید ایرانی هم که همان بنی‌آدمْ اعضای یکدیگر را لت و پار می‌کنند و به درد همدیگر هم قانع نمی‌شوند و تا اعضا با مرگ وصلت نکنند از پای نمی‌نشینند.

آن طرف تف است و این طرف مشت. مخاطب هم در میان اعضای بنی‌آدم چیزی شبیه به آپاندیس است که مهم است اما نه آنقدر مهم که ضروری باشد، می‌‌توان آن را کند و بیرون انداخت و آب از آب تکان نمی‌خورد.

نه اینکه شکایتی باشد (اصلن آپاندیس را چه به شکایت کردن، حتی اگر کلیه هم بود تا یکی از دست نمی‌رفت حرف آن یکی شنیده نمی‌شد. در جایگاه فعلی که بهتر است مخاطبْ خودش را سبک نکند.) به هر حال همین مخاطبْ در حد یک آپاندیس هم اعتراضی به اصل و اساس این جریان ندارد؛ مخاطب یاد گرفته است که معترض بودن باعث نمی‌شود آپاندیس تبدیل به ریه شود یا بنی‌آدم واقعن اعضای یکدیگر شوند.

بنابراین مخاطب مناعت‌طبعش را حفظ نموده و شبکه‌ی ورزش را برای تماشا برمی‌گزیند.

الهی شکرت…

مخلوق از خالق پرسید فرق من و تو چیست؟ خالق گفت «تو اول یک چیزی بزا، خودت فرقش را می‌فهمی.»

فکر می‌کنم خالق آن روز اعصاب نداشت، یا زیادی درگیر بود. نه اینکه جواب بیراهی داده باشد، حق گفت، اما به این نکته توجه نکرد که مخلوق اگر زاییدن می‌دانست این سوال برایش پیش نمی‌آمد. جواب سوال او را باید در حد امکانات خود او می‌داد نه در حد توان خودش.

به هر حال خالق‌ هم حق دارد به بی‌حوصلگی، گیر مخلوق‌های عجیب‌و‌غریبی افتاده‌ است؛ یکی سوالات فلسفی بی‌جواب یا سخت‌جواب می‌پرسد، یکی وجودش را منکر می‌شود، یکی فحش می‌دهد، یکی عجز و لابه می‌کند، یکی نماز نسیه می‌خواند و توقع رسیدگیِ نقد دارد، یکی می‌گوید چرا چرا چرا…

در این میان هیچ‌کس لبخند نمی‌زند، هیچ‌کس حرمت نگه نمی‌دارد، هیچ‌کس به قدر یک قدردانی مکث نمی‌کند و هیچ‌کس اعتماد نمی‌کند.

مخلوق بچه‌‌ای پرتوقع و قدرنشناس است که تا خودش چیزی نزاید حال او که زاییده است و نمی‌تواند عاشق نباشد را درک نمی‌کند.

الهی شکرت…